Осы аптаның басында Новгород облысының Ауыл шаруашылығы министрлігі аймақтағы агротуризмді дамыту перспективаларына арналған дөңгелек үстел өткізді. Іс-шараның өтетін орны Новгород ауданының Ильмен ауылы болды, онда агроөнеркәсіптік кешен және туризм басшылары, кәсіпкерлер мен фермерлер ауылдық демалыс клубына жиналды.
Бірақ олардың демалуға мүмкіндігі болмады. Бірақ – мен жұмыс істей алдым. Осы мақсатта сол жерде, Көл ауданының көрікті жерінде жиынға қатысушылар жиналып, мемлекеттен грантқа ақша алуды ғана емес, әркімге пайдалы не істеуге болатынын талқылады. Қонақжайлылық индустриясына қалай көмектесуге болады.
«Новгородская земля» жобасында «Агротуризм» консалтингтік-инновациялық орталығының директоры Игнат Потапов «53 News» телеарнасына Агротуризм грантының қыр-сырын айтып берді.
— Жалпы, қазір ауыл туризмі мен агротуризмді дамытуға қатысты барлық нәрсе, соның ішінде Ростуризмде де, Ресейдің Ауыл шаруашылығы министрлігінде де көптеген салаларда басымдыққа ие. Бұл тақырып өзекті, өйткені пандемия кезінде адамдар провинцияға ағылды. Оның үстіне, ол провинцияға туристік орындарға бару үшін асыққан жоқ, сонымен қатар, қатаң айтқанда, көп жағдайда сонда болғанды жөн көреді.
Ауылға ертелі-кеш көшіп келгендер мұнда өмір сүруден басқа не істейміз деп ойлайды. Содан кейін жеке агробизнесті жүргізуге үлкен мүмкіндіктер бар.
Ресейдің Ауыл шаруашылығы министрлігі дәстүрлі АӨК-нен басқа, министрлікте дәстүрлі түрде ауылдық жерлерде кәсіпкерлікті дамытуды ынталандыратын гранттар, басқа бағытты жүзеге асыру – туристік құрамдас бөлікті өз шаруашылығына қосуды ұсынады. Аграрлық туризмге ең алдымен тауар өндірушілер — агробизнеспен кәсіби түрде айналысатын және ауылшаруашылық өнімдерін жасайтын адамдар қатысады. Әңгіме ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізуден түсетін табыстың кем дегенде 70 пайызы туралы болып отыр.
— «Новгород жері» жобамызда біз басылымдарымыздың кейіпкерлерін колхоз бастығы, диқан, егінші етіп қойдық. Бірақ агротуризмнен агробизнеспен айналысу аздап ерекшеленеді. Туризм мен ауылшаруашылығы екі бөлек нәрсе. Оларды біріктіруге болады, бірақ бәрібір туристік менеджер мен фермердің құзыреттері, тіпті ой-өрісі әртүрлі. Не істеу?
— Бұлай делік: бұл бизнесті әртараптандыру, ең алдымен ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруге баса назар аударылған кезде. Ал «Агротуризм» гранты ауыл шаруашылығы өнімдерін арттыруға бағытталған. Дегенмен, бұл шаруаға және туристік бағытты жүзеге асырудан қосымша табыс алуға мүмкіндік береді. Бұл сәтті нарықтық қатынастар реттейді деп ойлаймын.
— Агротуризм гранты не береді?
— Біріншіден, нақты ақша. Гранттың өзі жобаны қаржылық қолдауды болжайды. Шаруаның комиссияға ұсынатын жобасы грант қаражаты мен өз қаражатынан тұрады. Коэффициенті ол алуды жоспарлап отырған грант сомасына байланысты белгіленеді. Мысалы, үш миллион рубль алғысы келсе, осы қаражаттың он пайызын қоса қаржыландырады. Егер ол максималды соманы - он миллион рубльді алғысы келсе, онда ол 25 пайызды қоса қаржыландырады. Оның қаражаты грант сомасына қосылып, жоба алынады.
Новгородтық Резник фермасының жобасы 14.2 миллион рубльді құрайды. Бондарев жобасы — 13.4 миллион рубль. Бұл жобаларда соманың он миллионы грант болып табылады, ол екеуіне де беріледі. Демек, бұл грант алушының шотына түсетін нақты ақша, бірақ ол оны бизнес-жоспарында көрсетілген мақсатты бағыттарға ғана жұмсай алады. Ондағы шығыстар жоспарында грантты жұмсау жоспарланған баптар жазылады. Және тек осы салаларда және көрсетілген көлемде ол бұл ақшаны жұмсай алады. Олар бюджеттік болып табылады және бұл грантты өтінім мақұлданған күннен бастап бес жыл бойы Ауыл шаруашылығы министрлігі қадағалайды.
— Кездейсоқ ба, жоқ па, Дөңгелек үстел өтетін орын ретінде Новгород ауылы Ильмень, аттас ауылдық клуб таңдалды және неге?
— Жоқ, кездейсоқ емес. Жақында біздің ұйым – «АПК» кеңес беру және инновациялар орталығы — «Ильмен» қолөнер мәдениеті және туризмді дамыту орталығы арасында келісімге қол қойылды. Виктор Астапенко екеуміз ынтымақтастық туралы келісімге қол қойдық, өйткені дәл осы ұйым Новгород облысында ауылдық туризмді дамыту қауымдастығын құруға тырысады. Олар облысымызда осы бағыттың дамуына серпін беру үшін ғана көп жылдар бойы кәсіппен айналысып, пікірлестерді өздеріне тартады.
Бір-бірімізбен сөйлескеннен кейін, өзара әрекеттесу кезінде әркімнің қандай артықшылығы бар екенін түсініп, біз Ильмен негізінде өткен алғашқы сынақ, пилоттық іс-шараны құруды шештік. Пікірлер көрсеткендей, бұл оқиғадан кейін барлығына ұнады, ал халық тіпті кеткісі келмеді. Біз бір-бірімізбен көбірек сөйлескіміз, сұрақ қойғымыз келді, басқа нысандарды көргіміз келді, сондықтан олармен бірге осы тақырыпқа арналған бірқатар іс-шаралар өткіземіз деп ойлаймын. Бұл, ең болмағанда, осы бір салада жұмыс істейтін адамдардың — кәсіпкерлердің, шаруа қожалықтарының, ауылшаруашылық тауар өндірушілерінің өзара тәжірибе алмасуына, пікір алмасуына, мүмкін бір-бірінен үздік тетіктерді қабылдауына жақсы серпін.
— Новгород облысының түкпір-түкпірінен өкілдер болды ма?
— Біз аймаққа қызығушылық танытқандардың барлығын жинадық. Сондай-ақ, муниципалдық басқарма өкілдері де болды, өйткені олар арқылы облыстағы бұл бағыттағы ақпарат барлық жергілікті тұрғындарға әрі қарай жететін болады. Муниципалитеттер бірінші кезекте оның қалай жұмыс істейтінін білуге және көруге, содан кейін басқаларды тартуға мүдделі. Бірақ олардан басқа «агро» құрамдас бөлігі жоқ таза ауылдық туризммен айналысатын кәсіпкерлер де болды. Және, әрине, бұл салаға дәстүрлі түрде қызығушылық танытқан және біз олармен бұрын араласып, ынтымақтасқан шаруаларымыз.
— Мәселен, шаруа қожалығының басшысы немесе фермер агробизнеспен айналысқысы келіп, неден бастарын білмей қалатын жағдайлар болды ма?
— Расында, жиында әртүрлі адамдар болды. Ал таза туризммен айналысып, агробизнесті қалай бастауды білмей жүргендер. Кез келген бизнестің басында олар сізге көмектессе, әрқашан өте маңызды. Ал мұндай көмек федералды туризм агенттігінен де, Ресейдің Ауыл шаруашылығы министрлігінен де бар. Ең алдымен, жаңадан бастаған адам бірінші кезеңде қандай көмек пен қолдау ала алатынын сұрауы керек.
Мен «Агротуризм» бейіндік гранты туралы айтайын деп келдім, бірақ тұрғындарға агробизнеспен айналысуға ұсынатын «Агростарап» грантының бағыты туралы сұрақтар бірден туындады. Яғни, алдымен кәсіп ашып, кейін Агротуризм грантын қалай пайдалану керектігін айттық. Ауылдық туризм тақырыбы байланысты және туризммен айналысатындар «агроға» қызығушылық танытады, ал өнім өсіретіндер үшін туризм тақырыбы қызықты. Және олар бір-біріне екеуіне де пайдалы болатын ақпаратты бере алады.
— Қатысушылардың бірінің сұрағына нақты мысал қандай?
— Мысалы, туризм құрамдас бөлігімен айналысатын адам: «Жеке қосалқы шаруашылықтың (ЖСҚ) жерінде шаруа қожалығын жүргізуге бола ма?» деп сұрады.
Бұл жағдайда біз барлық туындаған сұрақтарды түзеттік. Біздің орталықтың мамандары бұл мәселені пысықтап, ауыл шаруашылығы мақсатындағы ауылшаруашылық жұмыстары ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерде жүргізілетіні, яғни жеке қосалқы шаруашылықтардың жерін пайдалануға болмайтындығы туралы ақпарат берді. Сонымен қатар, Россельхознадзордан ауылшаруашылық өнімдерін өндіруге белгілі талаптар қойылады. Санитарлық аймақ осылай болуы керек. Ал көршілері бар елді мекендегі жеке шаруашылықтардың жерлерінде оны жүзеге асыру өте қиын.
— Мұны шешу мүмкін бе?
- Сен істей аласың. Біздің облыста «Новгород гектары» бағдарламасы бар. Шаруашылық жүргізу үшін ауданы бірнеше гектардан 200 гектарға дейінгі жер телімін тегін пайдалануға мүмкіндік береді. Яғни, кәсіпкерлікпен айналысамын деген азамат ауылдық елді мекен немесе муниципалдық округ әкімшілігіне келіп, осы бағдарлама бойынша жер алуға өтініш бере алады.
— 2023 жылға арналған конкурстық іріктеу жеңімпаздары әлі анықталып жатыр ма?
— Жоқ, конкурс келесі жылы жобаларды жүзеге асыру үшін биыл өткізіліп отыр. Байқау өтті, жеңімпаздар анықталды. Новгород облысының алты муниципалдық округі мен аудандарынан барлығы жеті өтінім берілді, бірақ төрт өтінім конкурсқа жіберілді. Бұл Ресейдің Ауыл шаруашылығы министрлігіне, Мәскеуге барған өтініштер. Жалпы, Ресейдің түкпір-түкпірінен олардың көп саны болды, бірақ Новгород облысынан - төрт. Сәйкесінше, барлық өтінімдерді қарап шыққан федералдық конкурстық комиссия осы төрт өтінімнің ішінен екі жеңімпазды анықтады. Бұл Лилия Резниктің және Олег Бондаревтің «Зеленая шалғындар» агрофирмасы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің шаруа қожалығы.
— Олар келесі жылы туристерге не ұсынады?
— Екі шаруашылық та бір жылдан астам ауыл шаруашылығы саласында еңбек етіп келе жатқан белсенді ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері. Олар мал өсірушілер және өздерін жақсы өнім өндіруші ретінде көрсете білді: Лилия Резниктің сүт, ірі қара мал, Олег Бондарев ет шаруашылығымен айналысады. Екеуінің де туристік бағытта бизнесін дамытуға жағдай жасағаны өте жақсы. Әдетте, гранттың өзі және оны жұмсауға болатын шығындар баптары туристік инфрақұрылымды дайындаумен байланысты. Яғни, бұл қонақ үйлер салу, шаруашылық аумағына туристік құрал-жабдықтармен кіретін жолдарды реттеу және арнайы техника сатып алу.
Мысалы, «Резник» шаруа қожалығында қожалықта өсірілетін өнімдер дайындалатын қонақ үйі мен асхана салу қарастырылған. «Жасыл шабындықтарда» бұл қонақ үй салу, сонымен қатар инфрақұрылымды реттеу. Яғни, осы үйдің алдында болатын сайт және олар да ең алдымен өз өнімдерін ұсынады. Мысалы, стейктер.
Новгородтық фермерлер «Агротуризмді» сынап көрді
— Олар туристерге бақшаны «қазуға» мүмкіндік бере ме? Өйткені, агротуризм барлығына бірдей емес, бәрібір жерді аз да болса сүйетіндерге арналған.
— Мүлдем. Алдымен олар ферманы өз көздерімен көреді: қалай жұмыс істейді, сиырлар қалай ұсталады. Дөңгелек үстелде сөйлеген сөзінде Лилия Резник балаларды бұзаулардан жұлып алуға болмайтынын айтты. Қазірдің өзінде пилоттық режимде олар топтарды әкеліп, жұмыстарын көрсетіп, тәжірибе жинақтайды, бұл жобаны жүзеге асыруда өте пайдалы болады. Балалар аудиториясы фермаға барғанда, бұзаулармен танысып, күні бойы күтім мен тазалықты бақылай алады. Күштеп салудың қажеті жоқ, барлығын өз еріктерімен, күлімсіреп жасайды.
Новгородтық фермерлер «Агротуризмді» сынап көрді
Бұл жерде де солай: ауылға адамдар өзін сынау үшін келеді. Біреу, мүмкін, болашақта бағын сынап, өз ісін ашу үшін. Біреу қаладан алыстап, ауыл өмірінің дәмін татып көру үшін. Резниктің жобасында мүмкіндігі шектеулі жандармен жұмыс жасау да қарастырылған, бұл оңалту, әлеуметтік тұрғыдан да өте маңызды. Сондықтан мұнда қызмет аясы кең. Ал туристер ағыны кейіннен біздің фермерлер туристерге ұсынатын қызметтердің алуан түріне байланысты болады.
— Агротуризмге берілетін грант ұзақ мерзімге есептелген бе?
— Біріншіден, бұл тақырып жаңа: ол өз жұмысын 2021 жылы бастады. Әрине, Ресейдің Ауыл шаруашылығы министрлігінің қазір үлкен жоспарлары бар. Барлығы, әрине, қаржыландыру мен бюджетке байланысты, бірақ бұл саланы дамыту міндеті бүгінде өте өзекті және барлық өңірлер оны жүзеге асырудың бірінші жылын оң қабылдады. Бірінші жылы бізге 14 өтініш түсті. Төрт өтінім таңдалды, бірақ бұл грант кімге бағытталғаны туралы әлі де түсінбеушілік болды. Одан кейін негізінен туризм саласында жұмыс істейтін және ауыл шаруашылығында жұмыс істемейтін кәсіпкерлер шықты. Сондықтан олар оқуға қабылданбады, яғни грант шарттарымен жеткілікті түрде таныспаған.
2022 жылы келіп түскен барлық жеті өтінімді ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері жіберді. Міне, түсіністік қазірдің өзінде «орнына түсті». Бұл грант дамиды деп ойлаймын. Ол өзекті, жаңа және сұранысқа ие болады. Соңғы оқиға мұны растайды: кездесуде қойылған сұрақтар тақырыпқа қызығушылықтың жоғары екенін көрсетеді.
— Новгород облысы басқа аймақтармен салыстырғанда қандай?
— Комиссияның қарауына Ресейдің түкпір-түкпірінен 72 өтініш түсті. Біз елдегі пәндердің санын алып, пәннен бір өтініштен аз аламыз. Ал біз екі жеңіске жеттік. Ал төртеуі де 72 өтінімнің «тізіміне» енді. Яғни, Ресей Федерациясының басқа субъектілері деңгейінде Новгород облысының өтініштері комиссияда қаралып, жоғары деңгейде дайындалды деп айта аламыз.
— Арнайы грантпен айналысасыз ба, әлде қадағалау, соның ішінде?
— Мен өкілдік ететін мекеме Консультациялық орталық ауылшаруашылық тауар өндірушілерін осы грантқа құжаттарды дайындауға қатысты ақпараттандыру және кеңес берумен айналысады.
Новгородтық фермерлер «Агротуризмді» сынап көрді
— Сізге көп кеңес беру керек пе?
— Көп нәрсе, өйткені, мен айтқандай, грант салыстырмалы түрде жаңа және оны білетіндер аз. Ал сіз фермермен бірге дастархан басына отырып, нақты нені және қалай дайындау керектігін түсіндіріп, айтып беруіңіз керек. Өйткені, ол тек агротуризм және мұндай грант бар екенін «естиді», бірақ, әдетте, шарттарын білмейді. Сонымен қатар, кейінірек, конкурсқа қатысушылар өздерінің бизнес-жоспарын дайындап, оны әкеліп жатқанда, біз жобаны мұқият қарап, ұсыныстар береміз, кейбір тармақтарды түзетеміз және өтінім беру үшін қандай құжаттар жинағы туралы сөйлесеміз. шынымен де жоғары деңгейде дайындал.
Мәтін: Томас Томмингас, Алина Голова.
Фото: Алексей Павлуцких, агротуризм грантының тұсаукесері үзінділері.
Дереккөз: https://53news.ru/