#ӨсімдікАуруынБақылау #ӨсімдікПатологиясы #СаңырауқұлақАурулары #АуылшаруашылықМенеджмент #ГенетикалықҚұрал #RNAiTechnology
Sclerotinia sclerotiorum саңырауқұлағы қоздыратын қызғылт шірік - бұршақ, салат және соя сияқты көптеген дақылдарға әсер ететін жойқын ауру. Ауру ауылшаруашылық дақылдарына үлкен зиян келтіруі мүмкін, нәтижесінде өнім айтарлықтай жоғалады және өнім сапасы төмендейді.
S. sclerotiorum - жасушалар қабырғаларын бұзатын ферменттерді бөлу арқылы өсімдіктерге шабуыл жасайтын, жұмсақ, суға малынған зақымданулардың пайда болуына әкелетін некротрофты патоген. Ауру дамып келе жатқанда, зақымданулар қоңыр түске боялып, қызғылт түсті зеңге айналады, бұл ауруға тән атау береді.
Қызғылт шіріктің дамуына әртүрлі қоршаған орта факторлары, соның ішінде температура, ылғалдылық және өсімдік стрессі әсер етуі мүмкін. Бұған қоса, саңырауқұлақтар топырақта бірнеше жыл өмір сүре алатын қатты, қара құрылымдар болып табылатын склеротияны тудырады, бұл ауыспалы егіс стратегияларын тиімдірек етеді.
Қызғылт шірік мәселесін шешу үшін бірнеше басқару стратегиясы әзірленді. Оларға фунгицидтерді, мәдени тәжірибелерді және биологиялық бақылау агенттерін пайдалану кіреді. Фунгицидтер аурумен күресуде тиімді болуы мүмкін, бірақ оларды пайдалану қымбат болуы мүмкін және саңырауқұлақтардың төзімді штаммдарының дамуына әкелуі мүмкін. Ауыспалы егіс және санитария сияқты мәдени тәжірибелер де аурудың әсерін азайтуға көмектеседі. Trichoderma spp сияқты биологиялық бақылау агенттері. және Bacillus spp., қызғылт шірікпен күресуге уәде берді, бірақ олардың тиімділігін толық түсіну үшін қосымша зерттеулер қажет.
Жаңа генетикалық және молекулалық құралдардың дамуы қызғылт шірік мәселесін шешуге жаңа мүмкіндіктер береді. Мысалы, ауруға төзімділікпен байланысты гендерді анықтау төзімді өсімдік сорттарын жасауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, саңырауқұлақтардағы гендердің дыбысын өшіру үшін РНҚ интерференциясы (RNAi) технологиясын пайдалану қызғылт шірікпен күресудің жаңа әдісін қамтамасыз ете алады.
Sclerotinia sclerotiorum қоздыратын сия шірігі көптеген дақылдар үшін күрделі мәселе болып табылады. Дегенмен, басқару стратегияларының комбинациясын қолдану және жаңа генетикалық және молекулалық құралдарды дамыту арқылы аурудың әсерін азайтуға және ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігін арттыруға болады.